18. Yüzyılda Gizli Diplomasi; Rus Despotizminin Asyatik Kökeni

Marx'ın ilk kez 1856-57'de yayımlanan bu incelemesi, Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa'da basılmadı ve "Toplu Eserler"e dahi alınmadı. Sebep: Marx'ın Rus despotizminin kökeni konusunda öne sürdüğü "Asyatik toplum" tezleri. Marx, British Museum'da keşfettiği belgelere dayanarak 18. yüzyıl diplomasisini incelerken, Rus dışı politikasının "Tatar karakterine" vurgu yapıyor... ...Wittfogel, "Doğu despotizmi" ve "Asya Üretim Tarzı" teorilerini bu kitaba dayandırdı. Bazı yazarlar, Sovyetler Birliği'ndeki bürokratlaşmayı bu kitaptaki "Asyatik Çarlık despotizmi" mirasına bağladılar. Öte yandan bu eser, 18. y.y. İngiliz- Rus ilişkileri ekseninde büyük devletler arasındaki çatışma ve manevraları tahlil ediyor ve Osmanlı-Rus, Osmanlı-İngiliz ilişkilerine ışık tutuyor; bu açıdan Marx'ın "Türkiye Yazıları"nın devamı.