Azerbaycan'a Karşı Sumgayıt Tezgahı; Grigoryan'ın Dosyası_{Grigoryan'ın Dosyası}

Ermenistan resmi propagandası yıllarca 1988 yılında Sumgayıt'ta yaşanan olayları Azerbaycan'la sorunun temel nedeni olarak sundu ve hatta Sumgayıt olaylarına atıfta bulunarak bir gecede 625 Azerbaycanlının katledildiği Hocalı Faciasını, saldırgan bölücülüğü haklı göstermeye çalıştı. İngiliz gazeteci Thomas de Waal Karabağ Sorunu ile ilgili kitabı "Kara Bağ: Barış ve Savaş Süreçlerinde Ermenistan ve Azerbaycan" için araştırma yaparken Aralık 2000'de şimdiki Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'la röportaj yapmış, Hocalı ile ilgili bir soruya S. Sarkisyan şöyle cevap vermiştir: "Ama, bence asıl mesele başka. Hocalı'dan önce, Azerbaycanlılar bizimle dalga geçtiklerini sanıyorlardı. Ermenilerin sivillere el kaldıramayacak bir millet olduğunu zannediyorlardı. Biz bu basmakalıp düşünceyi kırmayı başardık. İşte olan buydu. Ayrıca, o çocuklar arasında, Bakü ve Sumgayıt'tan kaçanların da olduğunu göz önünde bulundurmalıyız." Bakü ve Sumgayıt'ta aslında neler olmuştu? Ermenistan ve Diaspora Ermenileri'nin dillerine dolayıp siyasî mücadele aracı haline getirdikleri Sumgayıt olayının perde arkasında kimler ve neden duruyorlardı? Bu kitapta Azerbaycan halkının modern tarihinde karanlık bir sayfa olan Sumgayıt olayları bir gazeteci titizliği ile araştırılmıştır. Kitaptaki kanıtlar ve mantıksal varsayımlar Sumgayıt olaylarının asıl amacını anlamaya yardım etmektedir. Kapsamlı araştırma yapan yazar, Sovyetler Birliği Devlet Güvenlik Komitesi'nin (KGB) planları ve Ermeni provokasyonunun sonucu Sumgayıt olayları sırasında 26'sı Ermeni ve 6'sı Azerbaycanlı olmak üzere öldürülen 32 kişinin olduğunu tanık ifadeleri, dönemin yetkililerinin açıklamaları ve resmi belgelerle kanıtlamaktadır. Bununla birlikte kitap, Sumgayıt olaylarını, Türk ve Müslüman tarihi ve 300 yılın jeopolitik olayları kapsamında irdelemektedir. Sumgayıt ve Karabağ olaylarının, Türkiye – Azerbaycan ilişkilerinin tarihi, bugünü ve geleceği bağlamında nasıl anlaşılması gerektiğinin ayrıntılı cevabı da bu kitaptadır.