Cellat

Ahmet Mithat Efendi'nin Alexander Dumas'nın Monte Cristo Kontu adlı romanına nazire olarak yazdığı Cellat'ın konusu Fransa'da geçmektedir. Romanda, Napolyon Bonapart'ın iktidar yılları, sürgüne gönderilmesi, ardından bir darbeyle tekrar Paris'e dönüşü anlatılmak-tadır. Monarşinin yıkılması, cumhuriyetin ilan edilmesi, Napolyon'un önce cumhurbaşkanı olup ardından imparatorluğunu ilan etmesi, kitapta uzun uzadıya ele alınmaktadır. Fransız İhtilali'nden sonra yaşanan sancılı süreç, siyasi buhran, askerî durum, eserin ana eksenini oluşturmakta, bu da okuyucuya tarihsel ve siyasal bir altyapı sunmaktadır. 1884'te yayımlanan Cellat, uzun siyasal ve ekonomi içerikli pasajlarla beraber oldukça başarılı ruhsal betimlemelere de yer vermektedir. Sosyal statülerin insanlara olan etkileri, siyasî meselelerin ne denli karmaşık olabileceği vb. konuların yanında, Ahmet Mithat'ın sık sık değindiği "kadın psikolojisi" ve "kadının toplumsal konumu" da konu olarak dikkat çekmektedir.