Tek Parti Döneminde Merkez - Çevre İletişimsizliği Bağlamında Sason İsyanları

Osmanlı Devleti'nin tamamen parçalanmasından sonra Anadolu coğrafyasında kurulan Turkiye Cumhuriyeti Devleti, Osmanlı Devleti'nden farklı olarak daha milli ve sekuler bir devlet anlayışına sahip olmuştur. Yeni rejimin ortaya koyduğu bu yeni anlayış, bazı kesimler tarafından tepkiyle karşılanmış, bu kesimlerin devletle mucadeleleri yıllarca devam etmiştir. Yeni kurulan devlet, nufuz ve otoritesini ulkenin her tarafına yerleştirmeye başlamıştır. Yeni ulus-kimlik paradigmasının hayata geçirilmesi noktasında özellikle Doğu bölgesindeki yerelliğin ve geleneksel tavırların kaldırılması değerli görulmuştu. Şeyh Said İsyanı ile yoğunlaşan otoriteye karşı gelme geleneği, bölgedeki farklı mecralara da yansıyarak bu tur eylemlerde bulunan topluluklara model teşkil etmişti. Şeyh Said İsyanı sonraki sureçte Ağrı isyanlarına model teşkil etmiş, bu isyanlarla Şeyh Said'in tasavvur ettiği nufuz alanları daha da genişlemisti. Ağrı isyanı yeni bir surecin başlangıcını teşkil etmişti. Bu isyanla birlikte bölgede otoriteye başkaldırı hareketini tasarlayanlar sınır ötesindeki guçlerle rabıta kurma modelini benimsediler. Ağrı isyanlarıyla başlayan bu sureç Sason isyanlarıyla devam etmişti. 1930 yılındaki Ağrı İsyanı'nın başlaması uzerine bu durumundan faydalanan Sason'daki bazı aşiretler, itaatsizliklerini arttırarak devlete ödemeleri gereken vergilerini ödemekten kaçınmışlardı. Devletin istediği vergiyi vermeyen, askere gitmeyi reddeden Sason ve çevresindeki halk, aralıklarla devam eden isyanlara kalkışmışlardır. Hukumet çıkarılan bu isyanların bastırılması için birçok harekât gerçekleştirmiş, fakat elverişsiz iklim koşulları ve isyancıların bölgedeki iyi bildikleri mağaralarda saklanmalarından dolayı bu harekâtlar başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Hukumet, bölgede kendi nufuzunu kurmanın coğrafi şartlardan dolayı zor olduğunu görduğu için bölgeyi boşaltarak yasaklı bölge haline getirmeyi daha uygun bulmuştu. Sason yasak bölgesinde bulunan asilerin hareket alanını daraltmak, birbirleriyle olan iletişimlerini engellemek ve zararlı propagandaların halk uzerindeki etkilerinin önune geçmek için askeri tedbirlerin yanında idari tedbirler de gerekli görulmuştur. Bölge halkıyla gerekli görulduğunde iletişim otoriteye bağlı yerel guçler uzerinden sağlanmıştı.